БАТСУУРИЙН ДАВААДАЛАЙ: “ХӨНГӨН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН САЛБАРЫН ХӨГЖЛИЙГ ШИНЭ ШАТАНД ГАРГАХ ЦАГ БОЛСОН”

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Эдийн засгийн бодлогын зөвлөх Батсуурийн Б.Даваадалайгаар ахлуулсан ажлын хэсэг Хангайн бүсийн аймгуудад ажиллаад ирсэн. Энэ хүрээнд Баянхонгор, Өвөрхангай, Архангай аймгуудын иргэдтэй уулзалт зохион байгуулж, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын баримталж буй бодлого, хийж хэрэгжүүлж буй ажлуудын талаар мэдээлэл өгч, иргэдийн санал сэтгэгдлийг сонссон. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилсан “Цагаан алт”, “Эрүүл Монгол хүн”, “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөнүүдийн хэрэгжилт болоод бусад төсөл арга хэмжээний хүрэх үр дүнг танилцууллаа.  Малчдын хувьд хамгийн хүлээлт өндөр байгаа ажил бол “Цагаан алт” хөтөлбөр. Иймд уг хөтөлбөрийн талаарх түүний байр суурийг хүргэе.

МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧИЙН ЭДИЙН ЗАСГИЙН БОДЛОГЫН ЗӨВЛӨХ БАТСУУРИЙН ДАВААДАЛАЙ:  “Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн санаачилсан малын гаралтай түүхий эдийг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах  “Цагаан алт” хөтөлбөр, үндэсний хөдөлгөөн үнэхээр цаг үеэ олсон ажлын эхлэл гэж харж байна. Хөнгөн үйлдвэрлэлийн бараа бүтээгдэхүүний экспорт манай улсын нийт экспортын дөнгөж зургаан хувьтай тэнцэж байна. Харин нөгөө талдаа хүнс, гутал, хувцас, арьс, савхин эдлэлээс эхлээд хөнгөн үйлдвэрлэлийн шинжтэй бараа бүтээгдэхүүн гадаадаас худалдан авахад жилд ойролцоогоор гурван тэрбум ам.долларыг Монголчууд бид гадагшаа урсгаж байна.

Олон зуун жилийн нүүдлийн мал аж ахуйн соёлтой, 70 гаруй сая малтай манай улс малын гаралтай түүхий эдээ бүрэн боловсруулж, ашиг шимийг нь нэмэгдүүлэх зайлшгүй шаардлагатай байна. Ганцхан жишээ хэлэхэд Монгол Улс жилдээ 38 мянган тонн хонины ноос бэлтгэж байгаа хэдий ч үүнийхээ 75 хувийг нь нэмүү өртөг шингээлгүй зөвхөн угаагаад экспортолж байна.  Хэрэв хонины ноосоо дотоодоо бүрэн боловсруулж чадвал энэ салбарын орлого 5-6 дахин нэмэгдэх боломжтой юм.  Мөн уур амьсгалын өөрчлөлтийн сөрөг нөлөө эрчимжиж, ган зудын давтамж жил ирэх тусам нэмэгдэж байгаа нь бэлчээрийн мал аж ахуйд суурилсан манай улсын хүнс, хөдөө аж ахуйн салбар цаашид тогтвортой хөгжих, орон нутгийн иргэд, малчдын орлого өсөхөд томоохон эрсдэл, хязгаарлалт болж байна.

Өнөөдрийн байдлаар “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд арьс, шир бэлтгэл, үйлдвэрлэлийн зээл авсан аж ахуйн нэгжүүд 2022 онд 14 тэрбум гаруй төгрөгөөр түүхий эд, туслах материал худалдан авч, 1.2 тэрбум гаруй төгрөгийн үндсэн хөрөнгө бэлтгэж, хоёр тэрбум гаруй төгрөгийн татвар төлсөн. Энэ бол хөнгөн үйлдвэрлэлийн салбарын хөгжил ойрхон байгаа төдийгүй эдийн засгийн эргэлт эрчимжих шаардлагатайг харуулж байна. Манай орны хөнгөн үйлдвэрлэлийн салбарт арьс, арьсан бүтээгдэхүүн, тэдгээрийн тоног төхөөрөмж, үйлдвэрийн машины эд ангиуд, цаас, цаасан бүтээгдэхүүн болон хувцас, нэхмэлийн үйлдвэрлэлүүдийг хөгжүүлснээр экспортыг нэмэгдүүлэх, олон улсын зах зээлд өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх бүрэн боломжтой гэж дүгнэсэн байна. Дэлхийн Банкны судалгаагаар Монгол Улсад гадаадын хөрөнгө оруулалт татах боломжтой тэргүүлэх салбаруудаар ноолуурын үйлдвэрлэл, мах боловсруулах үйлдвэрлэл, эрчимжсэн фермерийн аж ахуй түүн дотроо сүү, сүүн бүтээгдэхүүн, сүүний чиглэлийн эрчимжсэн фермерийн аж ахуйг нэрлэсэн байдаг. Гэвч малын гаралтай түүхий эд бүтээгдэхүүний чанар хангалтгүй, малын өвчин, малын гарал үүсэл тодорхойгүй, вакцинжуулалт хангалтгүй байгаа зэрэг нь хөнгөн үйлдвэрлэлийн салбарын хөгжих боломжийг хааж байна.       

Хөтөлбөрийг амжилттай хэрэгжүүлснээр ноолуурын салбарын борлуулалтын орлого одоогийнхоос 4-5 дахин харин арьс, шир, нэхийнээс олох орлого 2-3 дахин нэмэгдэх боломжтой гэсэн урьдчилсан тооцоо гарсан. Эхний ээлжинд түүхий эдийн чанар, малын бүртгэлийн системийг сайжруулах, үйлдвэр, малчдыг холбож, түүхий эд бэлтгэл, нийлүүлэлт, боловсруулалт, үйлдвэрлэлийн нэгдсэн тогтолцоо бүрдүүлэх, боловсон хүчин бэлтгэх хэрэгтэй байна.   Цаашид бид хөнгөн үйлдвэрлэлийн салбарын хөгжлийг шинэ шатанд гаргах, тэр дундаа өсөн үрждэг баялаг болох мал, малын гаралтай түүхий эдийг үнэ цэнэтэй болгох, үйлдвэрлэл, экспортыг нэмэгдүүлэх, бэлтгэн нийлүүлэлтийн тогтолцоог улам сайжруулах чиглэлд бодит үр дүнд хүрэх шаардлагатай юм” гэдгийг онцолж байна.